قزوین گردی

دیدنی های شهر قزوین 

بازار قزوین

مجموعه‌ بازار قزوین یکی از اماکن دیدنی تاریخی شهر قزوین است که در زمان پایتختی این شهر در دوران صفویان ساخته شده است. در دوران قاجار نیز این بازار را توسعه دادند و چندین کاروانسرا، سرا و تیمچه به آن اضافه شد. در طول ۹ قرن، در این بازار یک جابه جایی جنوب به شمال اتفاق افتاد که در آن مسجد جامع قزوین از بافت بازار کلا جدا شد. از بخش‌های به جا مانده از بازار قزوین، می‌توان به قیصریه‌ قزوین اشاره کرد که طاق‌های آجری و ارتفاع بسیار زیاد دارد. بازار قزوین چهار در دارد که یکی به تیمچه سرباز، دیگری به تیمچه سرپوشیده، در شرقی به سرای وزیر و در دیگر به چهارسوق کوچکی باز می‌شود.

از مهم‌ترین بخش‌های این بازار می‌توان به مسجدالنبی، سرای سعدالسلطنه، سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی، سرای خوش‌نویسان، تیمچه سرباز، تیمچه سرپوشیده، تیمچه سید کاظم، تیمچه حاج محمدتقی، سرای شاه، سرای نقدعلی، سرای حاج محمدباقر، سرای دالان دراز، سرای ضراب‌خانه، سرای نگار‌السلطنه، سرای بهشتی، بازار قیصریه، گرمابه‌ی سعدیه، گرمابه رضوی و حیاط قهرمانی اشاره کرد. این اثر تاریخی در ۵ دی‌ماه ۱۳۵۶ با شماره‌ی ۱۰۲۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد النبی

مسجدالنبی قزوین در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی، در راستای بازار قزوین قرار دارد و هنوز هم نماز جماعت و نماز جمعه در آن برگزار می‌شود. با این حال گردشگران هم می‌توانند از آن بازدید کنند. این مسجد نیز مانند مسجد جامع قزوین، شبستانی دارد که محل تجمع مردم است. مساحت مسجدالنبی حدود ۱۴ هزار متر مربع است و صحن‌ها و شبستان‌های گسترده‌ای دارد و معماری آن در نوع خود منحصر به فرد است. این مسجد در زمان قاجار و به دستور فتحعلی‌شاه در محوطه وزیر یا همان چال وزیر ساخته شد که از موقوفات آقا جمال وزیر بود. 

این مسجد سه ورودی (شمال، شرقی و غربی) دارد که هریک دارای سردر باشکوهی است. سردر شمالی با کاشی‌های میناکاری و اسلوبی زینت داده شده و کتیبه آن از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق است. در کتیبه‌های ایوان‌های شرقی و غربی، سوره مبارکه «عم یتسائلون عن النبا العظیم» و در کتیبه‌های ایوان‌های شمالی و جنوبی، سوره مبارکه «هل اتی علی الانسان حین من الدهر» حک شده است. مسجدالنبی قزوین در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۱۳۱۰، با شماره ۱۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

کاخ موزه چهل ستون (عمارت کلاه فرنگی شاه طهماسب)

کاخ موزه چهل ستون یا عمارت کلاه فرنگی شاه طهماسب یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی در شهر قزوین است که قدمت آن به دوران صفوی بازمی‌گردد و در مرکز این شهر، در میدان آزادی (سبزه میدان) قرار دارد. گفته می‌شود این بنا تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ‌های سلطنتی دوران شاه طهماسب است. زمانی که قزوین پایتخت بود، به این عمارت کلاه‌فرنگی می‌گفتند. در این موزه نقاشی‌هایی مربوط به دوران صفوی نگهداری می‌شود. 

شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۱ هجری قمری پایتخت را از تبریز به قزوین انتقال داد و به معماران برجسته کشور فرمان داد تا باغی به شکل مربع بسازند و در میان آن عمارت‌های عالی، تالار، ایوان‌ها و حوض‌های زیبا بنا کنند. گفته می‌شود شاه طهماسب این بنا را از  روی نقشه یک معمار ترک با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است که پنجره‌های چوبی بسیاز زیبا و ظریفی دارد. در دوران قاجار محمدباقر سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین این عمارت را بازسازی کرد و از آن پس نام چهل‌ستون بر آن نهادند. عمارت چهل‌ستون قزوین، در سال ۱۳۳۴ با شماره ۳۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کلیسای رفیع

کلیسای رفیع در خیابان طالقانی قزوین و در حیاط مدرسه‌ای به همین نام قرار دارد. این کلیسا در دوران پهلوی اول، در محوطه این مدرسه ساخته شد که از دیرباز، مجموعه آموزشی و عبادتی ارمنی‌های ساکن قزوین بود. بنای آجری این کلیسا، طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی دارد و فضای اصلی آن به شکل مستطیل است و چهار ستون دارد. محراب کلیسا در ضلع شرقی واقع شده و با چند پله، از هال نمازخانه جدا می‌شود.

در دو طرف محراب، دو اتاق کوچک وجود دارد. دری هم در ضلع غربی کلیسا قرار دارد که به سمت فضلی زیر ناقوس هدایت می‌کند. طرح این فضا، هشت‌گوش است. در این کلیسا علاوه بر مراسم عمومی مربوط به ارامنه، آیین مخصوص «ارتحال و معراج حضرت مریم» هم در آن برگزار می‌شود که همزمان با عید انگور، در ماه آگوست (مردادماه) است و انجمن‌های فرهنگی ارامنه به زیارت این کلیسا می‌آیند. 

حمام قجر

حمام قجر یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین گرمابه‌های قزوین است که در سال ۱۰۵۷ هجری قمری، امیر گونه خان قاجار قزوینی، از سرداران شاه عباس صفوی آن را ساخت و در ابتدا آن را «حمام شاهی» می‌نامیدند. این حمام مساحتی حدود ۱۰۴۵ متر مربع دارد و از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه تشکیل شده است.

قسمت زنانه و مردانه‌ی این حمام مجزا است. در اصلی حمام به سمت جنوب است و با راه‌پله‌های مارپیچ به سربینه منتهی می‌شود. سربینه بزرگ گرمابه، با حوضی زیبا در وسط آن، ۶ شاه‌نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می‌دهد.

در سال ۱۳۷۹، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این بنای تاریخی را خریداری کرد و شهرداری قزوین مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی هزینه مرمت آن را به عهده گرفتند. امروزه این حمام را به موزه مردم‌شناسی (در سه بخش  اقوام، آداب و رسوم و مشاغل) تبدیل کرده‌اند. این اثر در ۱۱ مردادماه ۱۳۸۴، با شماره ۱۲۶۰۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

کلیسای کانتور

کلیسای کانتور قزوین، کوچک‌ترین کلیسای ارتدکس ایران و سومین کلیسای کوچک جهان است. کانتو در زبان روسی به معنی مقر یا مرکز است.  این کلیسا در زمان استغال ایران به دست روس‌ها، در زمان جنگ جهانی دوم ساخته شد و با نام «برج ناقوس» نیز شناخته می‌شود. ورودی این کلیسا در ضلع غربی آن قرار دارد که شامل فضای ورودی با سقف شیب‌دار و درب ورودی می‌شود.

با ورود به حیاط کلیسا، دو سنگ قبر می‌بینید که یکی متعلق به یک خلبان روس و دیگری مربوط به یک مهندس روس است که در ایران فوت شده بودند. گفته می‌شود صاحب این بنا فردی به نام استاد حسین معمار بود که بعدها با نام حسین کانتور معروف شد. زیر گنبد کلیسا نیز صلیبی نصب شده که نماد مسیحیان ارتدکس است که یک خط مورب هم روی آن قرار دارد. 

مسجد جامع قزوین

مسجد جامع قزوین که با نام‌های مسجد جامع عتیق و مسجد جامع کبیر نیز شناخته می‌شود، از بزرگترین مساجد ایران است که گفته می‌شود قدیمی‌ترین مسجد جامع ساخته شده در ایران نیز به شمار می‌رود. بنای نخست این مسجد روی آتشکده‌‌ای از دوران ساسانیان، به سبک چهار ایوانی ساخته شد. آتشکده در بخش ایوان جنوبی مسجد فعلی بوده است. هارون‌الرشید در سال ۱۹۲ هجری دستور ساخت این مسجد را صادر کرد؛ در جریان حمله مغول‌ها به ایران، بخشی از مسجد جامع تخریب شد؛ اما خیلی زود آن را مرمت کردند. 

در مسجد جامع قزوین، شاهد آثار معماری چند دوره مختلف هستیم؛ قدیمی‌ترین بخش آن متعلق به سده دوم اسلامی است. در دوران صفویه، ایوان‌ها بازسازی شد، اما ایوان شرقی در دوران قاجار مرمت شده است. در سال ۵۰۰ هجری قمری نیز به دستور امیر خمارتاش ابن عبدالله عمادی، وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی، در ضلع جنوبی مسجد مقصوره خمارتاشی ساخته شد. در اردیبهشت ۱۳۹۲، مناره غربی مسجد مرمت شد و در شبستان غربی، موزه‌ی سنگ و سفال شروع به کار کرد. مسجد جامع قزوین در ۱۵ دی‌ماه ۱۳۱۰، با شماره ۱۲۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

عمارت و باغ سپهدار

عمارت باغ سپهدار در انتهای خیابان فلسطین غربی شهر قزوین قرار دارد که یکی از خانه‌های تاریخی مربوط به دوران قاجار در این شهر است. اینجا خانه محمدولی خان سپهسالار تنکابی، ملقب به سپهدار اعظم، از رجال معروف دوره قاجار است که امروزه از آن به عنوان موزه کشاورزی استفاده می‌شود. گفته می‌شود این خانه بین سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۷ هجری قمری ساخته شده است. در ساخت این بنا از عمارت کلاه فرنگی  شاه طهماسب (کاخ چهل‌ستون قزوین) و مهمانخانه بزرگ قزوین الهام گرفته شده است. 

در جنگ جهانی اول نظامیان روس و انگلیس از این خانه استفاده می‌کردند و بعدها به دلیل بدهکاری مالیاتی صاحب ملک به دولت، عمارت به تصرف دولت درآمد. این بنا از دو طبقه تشکیل شده که طبقه اول شامل چند اتاق (با کاربری خدماتی) راهرو و یک سالن مرکزی است. در طبقه دوم تعدادی اتاق و تالاری مستطیل شکل وجود دارد. عمارت باغ سپهدار قزوین در سوم اسفند سال ۱۳۷۷، با شماره ۲۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

آب انبار سردار بزرگ

آب‌انبار سردار بزرگ یکی از مشهورترین بناهای تاریخی قزوین است که در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی، (۱۲۲۷ هجری قمری-۱۸۱۲ میلادی) در محله راه ری این شهر ساخته شد. این آب‌انبار، بزرگترین آب‌انبار تک گنبدی در ایران و حتی جهان است. این بنا دارای گنبدی بلند و آجری است روی بدنه‌ی آجری آن، نورگیرهایی تعبیه شده است. دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان،  از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه بانیان ساخت این بنا با چنین ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد بودند.

حجم مخزن این آب‌انبار بیش از سه هزار متر مکعب است که به عنوان سیستم بزرگ آبرسانی شهر محسوب می‌شد. در دو طرف ورودی این آب‌انبار، سکوی سنگی بزرگی برای نشستن و استراحت کردن وجود دارد. به طور کلی این آب‌انبار ۵۰ پله‌ی سنگی دارد که ارتفاع هر یک از این پله‌ها، به طور متوسط ۲۵ سانتی‌متر است. این پله‌های سنگی در نهایت به کانالی مشهور به راه شیر می‌شود که سقفی قوسی‌شکل دارد. این اثر تاریخی در ۸ شهریور ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

باغستان‌ های سنتی قزوین

باغستان‌های سنتی قزوین به مجموعه باغ‌هایی اطلاق می‌شود، که در نیمه جنوبی شهر قزوین گسترده شده‌اند. این باغستان‌های سنتی بیش از هزار سال قدمت دارند و یادگاری‌های سبز نیاکان‌مان در این خطه است. حتی ناصرخسرو نیز در سفر خود به قزوین، این‌چنین از باغستان‌های سنتی قزوین یاد می‌کند:

باغستان بسیار داشت؛ بی دیوار و خار و هیچ مانعی از دخول در باغات نبود.

مساحت این باغ‌ها بیش از ۲۵۰۰ هکتار است و در گذشته دور شهر را فراگرفته بود. به دلیل این که این باغات به روش سنتی، یعنی غرق آبی آبیاری می‌شوند، به آن‌ها باغستان‌های سنتی می‌گویند. 

حسینیه امینی‌ ها

خانه و حسینیه امینی‌ها، یکی از خانه‌های تاریخی، زیبا و اعیانی در شهر قزوین است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. این خانه توسط حاج محمدرضا امینی، از تجار قزوین، در سال ۱۲۷۵ هجری قمری ساخته شد. در آن زمان حدود ۴۸ هزار تومان برای ساخت این خانه هزینه کردند.

این عمارت دارای سه تالار و دو حیاط (شمال و جنوبی) است. تالارها به موازات یکدیگر، از شرق به غرب و میان دو حیاط ساخته شده و ارسی‌های بسیار زیبایی دارد که هنگام روضه‌خوانی ارسی‌ها بلند می‌شد و تالارها به صورت یکپارچه درمی‌آمد. در وسط تالار بزرگ، چهل‌چراغ آویخته بودند و فرش‌های آن یکتخته و عتیقه بود. سقف تالارها دارای نقاشی، آیینه‌کاری، رف‌های (طاقچه) کاسه‌ای مزین، گچبری و گره‌بندی چوبی است. سردابه، زیرزمین، شربتخانه و انبار از دیگر بخش‌های این عمارت است. 

سرای سعدالسلطنه

سرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده داخلی شهری در ایران است که در دوران قاجار (اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار)، حاکم وقت قزوین یعنی سعدالسلطنه دستور ساخت آن را صادر کرد. چهارسوق، ارزشمندترین قسمت این بنا است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و گنبد بزرگ کاشی‌کاری شده بر فراز آن قرار دارد؛ چهار طرف گنبد، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر وجود دارد که سبب می‌شود فضا بزرگتر دیده شود. این سرا بیش از ۶.۲ هکتار وسعت دارد. امروزه بسیاری از قسمت‌های این سرا بازسازی و بهسازی شده و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. سرای سعدالسلطنه در ۱۱ مرداد سال ۱۳۵۷، با شماره‌ی ۲۰۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.