این بنای آرامگاهی که در جنوب شرق محوطه تاریخی گنبد سلطانیه قرار دارد، در زمان شاه طهماسب صفوی برای مولانا حسن کاشی معروف به شیرازی از علمای حکمت الهی ساخته شده است. مقبره مولانا حسن کاشی مطابق با الگوی مقبره سازی عصر صفوی ساخته شده یعنی ساخت بنا با پلان هشت ضلعی که در نمای داخلی تبدیل به فضای چلیپایی میگردد .

از جمله ویژگی­های بارز این بنا، کاربرد خط معقلی با بنایی است که به شیوه آجر و کاشی به رنگ فیروزه ای بر گلوی گنبد و نمای خارجی بدنه اجراء شده است. قرینه سازی در ساختار ، و تزئینات مقرنسی از نوع معلق به رنگ سفید و  قهوه ای در سطوح داخلی گنبد می باشد.

 این بقعه از نمای بیرونی دارای پلان هشت ضلعی و دورنمای داخلی با ترکیب و تلفیق ایوان های جانبی به مربع تبدیل شده است. اضلاع هشت گانه به قرینه مقابل به هم هر یک 5/8 متر و 70/7 متر طول دارند.

ایوان های چهار گانه در طبقه هم کف با دهلیز زیبایی به یکدیگر مرتبط است. ایوان های کوچک که به دو طبقه تقسیم شده اند با یک پله ارتباطی با ایوان های بزرگ در طبقه هم کف مرتبط می گردند.

حاصل این ارتباط، گنبد زیبایی است که بر هسته چهار گوش مرکزی نشسته است. این گنبد با ساقه نسبتاً بلند از نوع گنبدهای دو پوششی است که یک پوشش تزئینی نیز بر آن افزوده شده و من حیث المجموع با گنبد الله الله مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی قابل مقایسه است. ساقه گنبد از نظر تزیینات به چهار بخش تقسیم شده، بخش نخست، نقش نخل معقل به طور معکوس تکرار گردیده، قسمت دوم اسماء جلاله و جملاتی نظیر اللهم صل علی محمد و آل محمد، به خط کوفی معقل اجراء شده  است. و قسمت سوم، تزئینات زیگزاگ و بالاخره تزئینات خطوط موازی از تلفیق آجر بر کاشی فیروزه ای پوشیده شده است. در کاشیهای لایه زیرین دو بیت شعر که ماده تاریخ اتمام بنا در آن منعکس است بدین مضمون به نظر می رسد: 

رشگ جنت شد به یمن دولت طهماسب شاه      تربت کاشی که آمد خاک مشک آبش گلاب

خواستم تاریخ اتمامش بدانم عقل گفت:      سال تاریخ همان از «رشگ جنت» کن حساب

که «رشگ جنت» با محاسبه حروف ابجد در سال 973 هجری قمری یعنی اواخر دوران سلطنت شاه طهماسب صفوی است.

تزئینات داخلی بنا که از عبارت مقرنس کاری گچی است در دوره فتحعلی شاه قاجار به هزینه عبدالله میرزا دارا، حاکم زنجان ساخته شده است.

این بقعه توسط دیواری که از لاشه سنگ اجراء شده محصور بود ولی امروزه با پیگردهایی که انجام پذیرفته حدود دیوار دقیقاً شناسایی و مورد مرمت و احیا قرار گرفته است.

در ورودی این مجموعه محدثاتی وجود دارد که شامل اطاق های نگهبانی و سرایداری در طرفین آن است و دیوار اطاق ها از نمای بیرونی به طاق نماهایی تبدیل گردیده و در وسط آن عبارت الله، محمد، علی به خط کوفی معقل نوشته شده که کلمات از ترکیب آجر و کاشی فیروزه ای رنگ پدید آمده، و در حاشیه طاق نماها عبارت لا اله الا الله تکرار گردیده است.

جهت دیدن بقعه ملا حسن کاشانی میتوانید با زدن روی لینک زیر، با تور زنجان گردی همراه شوید:
www.mahbantour.com/destination/zanjan-city-to-soltanieh-city