این بنا از لحاظ هنر گچبری و آجرکاری از آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی (قرن 6و7) و هیئت ظاهری آن شبیه گنبد سرخ مراغه که دارای تاریخ ساخت " 542 هجری قمری " است و نیز ابعاد داخلی (8در 8متر) و تزئینات غنی و متراکم و درعین حال رمزآلود و چشم نواز درون بنا در مقام قیاس مشابه " گنبد حیدریه " قزوین است که از ابنیه ساخته شده و در اوایل قرن 6 هجری قمری محسوب میگردد. بنابر این گنبد علویان همدان را نیز باید از ابنیه این دوره (قرن 6- سلجوقی) بشمار آورد. بنا بصورت چهار ضلعی در ابعاد 8/12 در 25/12 متر و ارتفاع 5/11 متر ساخته شده و چهار جرز ستون مانند به ارتفاع 5/9 متر و قطر قریب به 2 متر شبیه بر جهایی در چهار گوشه آن را در میان گرفته اند. هر یک از برجها دارای 5 طاقنمای فرورفته مثلثی به ارتفاع 8 متر و عرض یک متر وعمق نیم متر است که از حیث مقطع جرزها (برجها) را بصورت نیمی از یک ستاره 8 پر در آورده است.

 در جبهه شمالی بنا طاقنمایی جناغی از نوع هفت و پنج به ارتفاع 10 متر و عرض قریب به 5/5 متر دیده میشود و درون آن قابی مستطیل شکل به ارتفاع 60/5 و عرض 90/3 بصورت برجسته مشاهده میشود که ورودی بنا با طاقی جناغی به عرض 60/1 و ارتفاع 40/3 درون آن تعبیه گردیده است. عرض ورودی 60/1 و ارتفاع آن 40/3 متر می باشد. برفراز ورودی ودرون کادر مستطیل شکل یاد شده گچبریهای برجسته لانه زنبوری شامل گل و بوته های درهم پیچیده به شکل زیبایی خودنمایی میکند. برحاشیه خارجی کادر نیز کتیبه ای گچبری شده مشتمل بر آیاتی از قرآن مجید به خط کوفی مشاهده میشود، پیشانی طاقنما را نیز گچبری مثلثی و ستاره ای شکلی بصورتی بدیع تزئین نموده است. حد فاصل طاقنما و برجهای پیرامونی را نیز دو سطحه مستطیل شکل هم ارتفاع یا کل بنا و به عرض 80 سانتیمتر که پوشیده از تزئینات گچبری است و نیز دو سطح نیم دایره که با آجرهای راسته و خفته تزئین شده تشکیل میدهد. اضلاع غربی و شرقی هرکدام دارای دو طاقنما به ارتفاع 5/8 و عرض 4 متر است که درون آنها با کاری برجسته مشتمل طرحهای تو در توی لوزیها تزئین گشته است. برفراز طاقنما ها و قسمتهای انتهایی برجها بقایایی از کتیبه ای آجری و برجسته به خط کوفی مشتمل بر آیات نخستین سوره دهر مشاهده میشود. سطح شبستان ورودی بنا نسبت به زمینهای اطراف و دیوارهای خارجی بنا در ارتفاع 2/1 متر واقع شده که در حال حاضر 7 پله ارتباط بیرون وداخل را میسر می سازد. شبستان دارای ابعاد 8در8 متر است. در هر کنج بنا دوطاقچه رفیع و نیز دو طاقنما در اضلاع غربی شرقی واقع شده که سراسر پوشیده از طرحهای انبوه وبسیار زیبای گچبری است. محراب این بنا که در ضلع جنوبی واقع شده نیز با تزئینات بدیع گچبری برغنای این اثر افزوده است .نور گیرهای نزدیک به سقف روشنایی مناسبی را به محوطه داخلی بنا می بخشد و راه پله ای کم عرض از درون برج شمال شرقی وصول به سقف ونیز راه پله ای که بصورت غیر متعارف درون محراب ایجاد شده راه یابی به سرداب بنا که دوقبر متعلق به بزرگان خاندان علویان در آن واقع شده را میسر می سازد. سرداب از 6 حجره با طاقنماهای جناغی نیز تشکیل شده و قبور یاد شده به شکل حجمی مکعب مستطیل شکل که پوشیده از آجرهای لعابدار فیروزه ای است در وسط آنها قرارگفته است .

جهت دیدن گنبد علویان میتوانید با زدن روی لینک زیر، با تور همدان همراه شوید:
www.mahbantour.com/destination/hamedan-city