جاذبه‌های تاریخی کلات نادری مشهد

عمارت خورشید

عمارت خورشید یا همان کاخ خورشید یکی از زیباترین کاخ‌های تمام کشور است که به دستور شاه قدرتمند ایرانی، نادر شاه افشار بنا شده است. قدمت این کاخ به اوایل دوره سلطنت نادر شاه و سال 1108 خورشیدی باز می‌گردد. این عمارت یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری روستای کلات نادری مشهد و تمام استان خراسان به حساب می‌آید. عمارت خورشید سازه‌ای سه‌طبقه با معماری خیره‌کننده است که در باغی دل‌باز قرار دارد. بر اساس اسناد تاریخی، این مکان فقط به نیت آرامگاه نادر شاه افشار ساخته شده بود که متأسفانه با مرگ وی نیمه‌کاره باقی ماند.

پس از مرگ نادرشاه و سقوط سلطنت افشاریه، مدت‌ها این عمارت بلااستفاده باقی ماند. نهایتاً در دوران قاجار، تغییرات فراوانی در این کاخ اعمال کردند تا برای سکونت از آن استفاده کنند. جالب است بدانید که نادرشاه افشار با نفوذی که در هندوستان داشت، از بهترین سنگ‌تراشان و حجاران هندی در ساخت این عمارت کمک گرفته بود. طبقه پایین این کاخ محل نگهداری خزانه نادرشاه افشار بوده است. طبقه اول عمارت روی چهار ردیف پلکان هرمی شکل بنا شده و دسترسی به آن از طریق سالن اصلی صورت می‌گرفت. در طبقه دوم می‌توانید تالاری بزرگ با تزیینات طلاکوب‌شده را مشاهده کنید که بر اساس سبک معماری صفوی آن را تزیین کرده‌اند. طبقه سوم عمارت خورشید با 66 نیم‌ستون سنگی به شکل استوانه‌ای ساخته شده است و مهم‌ترین و شاخص‌ترین بخش عمارت به حساب می‌آید. بازدید از این عمارت به تمامی بازدیدکنندگان اکیداً توصیه می‌شود.

مسجد کبود گنبد

مسجد کبود گنبد یکی دیگر از جاهای تاریخی و جاهای دیدنی کلات نادری مشهد به حساب می‌آید. قدمت این مسجد تاریخی به دوران سلجوقی باز می‌گردد. در اطراف مسجد کبود گنبد می‌توانید شاهد کتیبه‌هایی سنگی با خط نستعلیق باشید که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. این مسجد مجموعاً دارای چهار ایوان و گنبدی دو پوشه و نیلگون است.

ساقه گنبد ظاهری استوانه‌ای شکل دارد و فضای زیر گنبد، یک هشت‌ضلعی منظم است. طول هر ضلع این هشت‌ضلعی به حدود چهار متر می‌رسد. با توجه به زمان ساخت این مسجد، چنین سبکی از معماری بسیار بی‌بدیل است. صحن مسجد مستطیل شکل بوده و 19 متر عرض و 27 متر طول دارد. ظاهر این مسجد کاملاً ساده و بی‌آلایش است و از نقوش اسلیمی، بته‌جقه، گل و بوته و کاشی‌های هفت رنگ برای تزیین آن استفاده کرده‌اند.

بازدید از دربند ارغونشاه کلات

دربند ارغونشاه یا همان دربند کلات نام تنگه‌ای در کلات نادری مشهد است که از آن به‌عنوان اولین ورودی شهرستان کلات یاد می‌کنند. به همین خاطر این مکان را با نام دروازه ارغونشاه نیز می‌شناسند. شهر کلات نادری مجموعاً دارای دو ورودی اصلی است. یکی از این ورودی‌ها دربند ارغونشاه و دیگری تونلی بود که به سمت مشهد باز می‌شد.

این دروازه، ورودی اصلی دژ کلات به شمار می‌آید و در سمت غرب آن قرار دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه این ورودی، در نزدیکی آن استحکامات خاصی برای نگهبانی سربازان به چشم می‌خورد. جالب است بدانید قدمت این دروازه به دوران ایلخانی باز می‌گردد؛ اما نادرشاه افشار در دوران حکومت خود آن را به‌صورت کامل مرمت و بازسازی کرد.

حمام نادری

حمام نادری یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی کلات نادری مشهد به شمار می‌آید. این حمام در نزدیکی مسجد کبود گنبد واقع شده است. جالب است بدانید که بر اساس اسناد تاریخی هدف از ساخت این حمام در نزدیکی مسجد این بوده که مراجعه‌کنندگان مسجد، پیش از ورود کاملاً طهارت بگیرند و پاکیزه باشند.

این حمام دارای سرحمام، سردخانه، گرم‌خانه و خزانه است و جزئی از مجموعه مسجد کبود گنبد به حساب می‌آید. آب انبار این حمام در بخش شمالی مسجد واقع شده است و از آن برای تأمین آب حمام استفاده می‌کردند. آب این آب انبار نیز از آبشار قره سو کلات و پس از عبور از باغ عمارت خورشید تأمین می‌شد. قدمت ساخت این حمام به دوران نادرشاه افشار باز می‌گردد و به همین خاطر آن را حمام نادری می‌نامند.

بند نادری

در 4کیلومتری شرق کلات نادری مشهد می‌توانید شاهد سدی بزرگ و باشکوه با نام بند نادری باشید. بند نادری سدی عظیم از جنس آجر و ساروج است که تاج آن در حدود 95 متر ارتفاع دارد و ضخامت آن به 20 تا 27 متر می‌رسد. قدمت این سد به دوران سلجوقی باز می‌گردد. نادرشاه افشار آن را در طول مدت حکومت خود، به‌صورت کامل بازسازی کرد. ساخت چنین سدی در دوران سلجوقی با ابزارهای بسیار ابتدایی، کار کاملاً دشواری است و می‌توان آن را یک اعجاز در دنیای معماری دانست. خوشبختانه این سد هنوز هم پای برجا باقی مانده و امکان بازدید از آن وجود دارد. این بند روی رودی با نام ژرف رود ساخته شده بود که متأسفانه امروزه اثری از آن باقی نمانده است.

کتیبه نادری

در بخش ورودی بند ارغونشاه، یعنی همان دروازه قدیمی شهر کلات نادری مشهد، کتیبه‌ای بر روی کوه به چشم می‌خورد. این کتیبه به دستور مستقیم نادرشاه افشار ایجاد شده است و آن را در دره گز خراسان حکاکی کرده‌اند. در سال 1155، نادرشاه افشار به گلبن افشار، شاعر دربار فرمان داد تا به زبان ترکی مدحی در وصف او بسراید. سپس دستور داد تا این مدح را روی کوه حکاکی کنند تا همیشه به یادگار باقی بماند. حکاکی این کتیبه عظیم بیش از 2 سال به طول انجامید و متأسفانه با مرگ نادرشاه نیمه‌کاره رها شد. کتیبه حدود 15 متر از رودخانه ارتفاع دارد و نمی‌توان نوشته‌های آن را به‌راحتی از دور خواند. روی این کتیبه 24 بیت شعر ترکی حک شده است که فقط بخشی از آن را می‌توان خواند.

اقامتگاه نادر

در غرب منطقه خشت، آثاری به جای مانده است که آن را اقامتگاه نادر می‌نامند. این مکان تاریخی بر اساس اسناد به‌جای مانده، اقامتگاه نادرشاه افشار بوده است. این اقامتگاه در گذشته دیوار‌های سنگی عظیم و تالارهایی باشکوه داشته که امروزه چیزی از آن به جای نمانده است.

جاذبه‌های طبیعی روستای کلات نادری مشهد

شاید تصور کنید که کلات نادری مشهد تنها محدود به جاهای دیدنی تاریخی است و خبری از جاذبه‌های طبیعی در این نیست. این در حالی است که می‌توانید شاهد ده‌ها جاذبه گردشگری مختلف در کلات نادری مشهد باشید. در ادامه شما را با تمامی آن‌ها آشنا خواهیم کرد.

آبشار قره سو

آبشار قره سو در 8کیلومتری کاخ خورشید واقع شده است. بر اساس روایات تاریخی، آب این آبشار با کمک شبکه مهندسی، از کاخ خورشید عبور می‌کند و در طول مسیر خود حتی آب انبار حمام نادری را نیز پر آب می‌نماید. آبشار قره سو 1هزار و 250 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و یکی از زیباترین آبشارهای استان خراسان به شمار می‌آید. برای دسترسی به این آبشار باید به‌سمت جنوب‌غرب کلات نادری و روستای قره سو حرکت کنید. این آبشار در روستایی با همین نام و در مسیر رودخانه سیاه دیده می‌شود. برای دسترسی به این آبشار و تماشای آن از راه دور، نیازی به آمادگی جسمانی نیست؛ اما اگر اهل ماجراجویی باشید، می‌توانید از پلکان تعبیه شده در دل کوه بالا بروید و خودتان را به بالای آبشار برسانید. این آبشار از روستای قره سو نیز حدود 4کیلومتر فاصله دارد. برای دسترسی به آبشار باید در امتداد رودخانه حدود 20 دقیقه پیاده‌روی کنید. این پیاده‌روی در مسیر نسبتاً مسطح است و نیازی به آمادگی جسمانی کامل ندارد.

آبشار آبگرم

اکثر آبشارهایی که در دنیا وجود دارند، همگی دارای آبی بسیار سرد هستند. البته این مساله کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. آب آبشار، آب رودخانه است و قاعدتاً دمای نسبتاً کمی دارد؛ اما یکی از منحصر‌به‌فردترین جاذبه‌های طبیعی کلات نادری مشهد ، آبشار آبگرم آن است.

بله، تعجب نکنید. این آبشار دارای آبی گرم است و دمای آن به 30 تا 35 درجه سانتیگراد می‌رسد. آبشار آبگرم کلات نادری از چند کیلومتر بالاتر و چشمه آبگرم نشئت می‌گیرد. آب این آبشار برای آب‌تنی بسیار مناسب است. اگر زیر آب آبشار بایستید، قطعاً تمام خستگی و دردهای مزمن عضلانی خود را فراموش خواهید کرد. برای دسترسی به این آبشار تماشایی، باید حدود یک ساعت پیاده‌روی در طبیعت را به جان بخرید و دو بار از رودخانه عبور کنید. به همین خاطر دسترسی به این آبشار شاید برای کودکان و افراد کم‌توان خیلی مناسب نباشد. در طول مسیر دسترسی به این آبشار، می‌توانید از کاروانسرای تاریخی که در این روستا واقع شده است نیز بازدید کنید.

آبشار ارتکند

آبشار ارتکند را با هیچ کدام از جاذبه‌های گردشگری ایران نمی‌توان مقایسه کرد. این آبشار یکی از زیباترین تصاویری است که در طبیعت می‌توانید شاهد باشید. این آبشار دارای بخش‌های متعددی است. بخش اول آبشار در یک غار واقع شده است. برای همین باید ابتدا خودتان را به غار برسانید و از منظره خیره‌کننده آن لذت ببرید.

بازدید از بخش دوم آبشار، به مهارت بالای صخره‌نوردی نیاز دارد. در حقیقت شما باید از دل آبشار اول بالا بروید و خودتان را به ارتفاعات بالای غار برسانید. آبشار دوم از دل کوه‌ به پایین می‌ریزد و حدود 35 متر ارتفاع دارد . فضای اطراف آبشار ارتکند شما را به‌حالتی بین خواب و بیداری می‌برد. اصلاً تصور نمی‌کنید که در نزدیکی کلات نادری، چنین مناظر زیبای طبیعی وجود داشته باشند.

برای دسترسی به این آبشار،  به آمادگی جسمانی کامل نیازخواهید داشت. دسترسی به این آبشار برای کودکان و افراد کم‌توان اصلاً مناسب نیست. برای آنکه خودتان را به ارتکند برسانید، باید حدود یک ساعت در طبیعت پیاده‌روی نسبتاً دشوار داشته باشید. فراموش نکنید که برای سفر به ارتکند، حتماً به‌صورت گروهی اقدام کنید و لوازم مناسب همراه داشته باشید. اگر از ارتفاع یا محیط‌های بسته هراس دارید، این آبشار برای شما گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود.

آسباد خشت

در 13کیلومتری عمارت خورشید، روستایی با نام خشت وجود دارد. این روستا امروزه بخشی از شهر کلات به شمار می‌آید و مردم آن به زبان ترکی صحبت می‌کنند. خشت یک منطقه ییلاقی محسوب می‌شود و مناظر طبیعی بی‌نظیری را در دل خود جای می‌دهد. در میان جاهای دیدنی خشت، می‌توان به آسباد معروف این روستا اشاره کرد که بر فراز طاقدیسی واقع شده است که از سطح دریا حدود 2هزار و 200 متر ارتفاع دارد. متأسفانه امروزه از این آسباد قدیمی فقط خرابه‌ای باقی مانده است؛ اما در بازدید از منطقه خشت، می‌توانید از تماشای جاذبه‌های طبیعی بی‌بدیل لذت ببرید.