منطقه ارسباران را با نامهای دیگری همچون «آرازبار»، «ارسبار»، «قره داغ» یا «قراچه داغ» نیز میشناسند. این منطقه کوهستانی و جنگلی در بخش شمالی استان آذربایجان شرقی قرار دارد و با بیش از ۷۰ هزار هکتار به عنوان «ذخیرهگاه زیستکره» (Biosphere) در یونسکو به ثبت رسیده است.
منطقه ارسباران که بهعنوان یک پارک ملی شناخته میشود به دلایل متعددی اهمیت دارد. تنوع حیاتوحش این جنگل یکی از ویژگیهای این منطقه است که باعث شده، ارسباران را «موزه حیاتوحش» بنامند. در این منطقه حدود ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۴۸ گونه پستاندار، ۲۲ گونه ماهی و ۵ گونه دوزیست زندگی میکنند. پرندگان و حیواناتی همچون «سیاه خروس»، گراز، سیاهگوش، بز، خرس قهوهای و حتی گرگ و پلنگ از جمله این حیوانات هستند.
پوشش گیاهی این منطقه از دیگر جاذبههایی است که باعث خاص بودن این منطقه در ایران میشود. ارسباران دارای سه اقلیم مختلف است که خزری، مدیترانهای و قفقازی نام دارند. تنوع این سه اقلیم باعث شده که در بخش جنوبی این جنگل پوشش مرتعی دیده شود در حالی که در قسمت شمالی افراد با پوشش جنگلی مواجه خواهد شد. از جمله درختان خاص این جنگل درختهای بلوط، زرشک، گلابی، زغالاخته، سماق، انار وحشی و تمشک هستند؛ اما میوه بومی این جنگل «قره قاط» نام دارد که میوههای ترشاش در اواسط تابستان میرسند. از دیگر نکات جالب در مورد این منطقه وجود ۲۵۰ گونه قارچ در آن است که یکی از معروفترین آنها قارچ «دنبلان» نام دارد که به قیمت بالایی نیز به فروش میرسد.
گلهای زیبای جنگلهای ارسباران را نیز نباید فراموش کرد. یکی از زیباترین گلهای این جنگل گل «هرگز فراموشم نکن» است که داستانهای زیادی دارد. یکی از روایتها حاکی از آن است که عاشقی برای دادن این گل به معشوقش، خود را به آب زده و پس از چیدن گل، در هنگام غرق شدن از معشوقش خواسته تا او را فراموش نکند. پس از این حادثه نام این گل را «هرگز فراموشم نکن» گذاشتهاند.
این منطقه همچنین بستر گیاهان دارویی بسیاری همچون «آویشن» و «بومادران» نیز هست.
جاذبههای تاریخی منطقه ارسباران در کنار طبیعت آن از دیگر مواردی است که باعث جذب گردشگران تور داخلی به این منطقه میشود. «قلعه بابک خرمدین» که قدمت آن به دوران «ساسانی» باز میگردد یکی از جاذبههای این منطقه است. آرامگاه مادر «تیمور لنگ» نیز با اشعار و تصاویر بینظیر حکاکی شده بر روی سنگهایش شما را به تاریخ پرحادثه خواهد برد.
سفر با تور ارسباران یک امکان فوقالعاده برای دیدن طبیعت بینظیر و جاذبههای تاریخی است که در کمتر نقطهای تجربه هر دوی این موارد امکانپذیر است.
بسیار مهم است که مسافران تور داخلی ارسباران نکات زیر را حتماً در نظر داشته باشند:
• حتماً در هنگام پیادهروی در جنگل با گروه همراه باشید و از آنها جدا نشوید.
• وجود راهنما برای دیدن جنگل ارسباران لازم است و به هیچ عنوان به تنهایی به این منطقه نروید.
• به دلیل اینکه به یک منطقه جنگلی وارد میشوید که در آن حیوانات وحشی زندگی میکنند احتمال مواجه شدن با آنها را در نظر داشته باشید.
• به هیچ عنوان قارچهای این منطقه را جهت استفاده نچینید؛ زیرا بسیاری از این قارچها سمی هستند و ممکن است جان خود را به خطر بیندازید.
• اگر میخواهید از گیاهان خوراکی یا دارویی استفاده کنید تنها بهاندازهای آنها را بکنید که جوابگوی مصرف شخصی شما هستند. این کار کمک میکند گیاه بتواند دوباره به بازیابی خود بپردازد.
• از ریختن زباله در جنگل خودداری کنید و حتماً کیسهزباله برای جمعآوری زبالهها با خود به همراه داشته باشید.