آبشار شوی و کول خرسان

تور آبشار شوی تا کول فرح از دسته تور های طبیعت گردی تمام عیار است. در تور آبشار شوی و کول فرح از آبشار زیبای شوی و سنگ نگاره کول فرح که از زیبایی های شهر دزفول استان خوزستان هستند، دیدن می کنیم.

آبشار شوی کجای ایران است؟

آبشار شوی در استان خوزستان قرار دارد و از توابع شهرستان دزفول در شمال این استان است. در نزدیکی این آبشار نیز دهستانی قرار دارد که آبشار شوی، نام خود را از آن گرفته است. فاصله آبشار شوی با استان لرستان نیز بسیار کم است و از این‌رو بسیاری از مردم لرستان آن را از جاذبه‌های طبیعی لرستان می‌دانند، در حالی که بنابر مختصات جغرافیایی و همان‌طور که پیشتر گفته شد، آبشار شوی بخشی از میراث طبیعی استان خوزستان است.

آبشار شوی را از بزرگترین آبشار‌های ایران و البته خاورمیانه می‌دانند. آبشار شوی از غاری به نام جورویک در رشته کوه زاگرس بیرون آمده و از صخره‌ای رفیع به ارتفاع تقریبی 90 متر سرازیر می‌شود. عرض آبشار شوی نیز نزدیک به 85 متر است و از این رو عنوان بزرگترین آبشار ایران را از آن خود کرده است. آبشار شوی که برخی به آن لقب نیاگارای ایران را نیز داده‌اند، حدود 450 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. حجم این آبشار با توجه به فصول مختلف سال متغیر است و در فصل بهار به حداکثر خود می‌رسد.

اهمیت آبشار شوی دزفول تاحدی است که در ۲۹ دی‌ماه ۱۳۹۳ به‌ عنوان نخستين اثر طبیعی استان خوزستان و سی و پنجمین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید. بنابراین در حال حاضر، یکی از آثار ملی ایران محسوب می‌شود.

چگونه به آبشار شوی دزفول برویم؟

رسیدن به آبشار شوی دزفول از دو مسیر ریلی و جاده‌ای (با خودرو) ممکن است. مسیر اول بسیار صعب و سخت و مسیر دوم به نسبت آسان‌تر است. به این نکته نیز توجه داشته باشید که رسیدن به آبشار شوی دزفول از هر دو مسیر نیازمند ساعاتی پیاده‌روی و کوهپیمایی است. این سختی دسترسی از دلایلی است که موجب شده حریم آبشار شوی بکر و دست‌نخورده باقی بماند. در ادامه، دو مسیر ریلی و جاده‌ای را بررسی می‌کنیم.

مسیر ریلی به آبشار شوی

 آبشار شوی در مسیر راه‌آهن تهران - اهواز قرار دارد. بنابراین اگر از تهران یا شهرهای قرار گرفته در مسیر راه‌آهن ریلی تهران - اهواز قصد رفتن به این جاذبه را دارید، لازم است در ایستگاه قطار تَلِه‌زنگ یا شهید چراغی که از توابع شهرستان اندیمشک است، از قطار پیاده شوید. به این منظور باید نسبت به تهیه بلیت قطار عادی تهران – اهواز اقدام کنید، چون قطار سریع‌السیر در ایستگاه تله‌زنگ توقف ندارد. ایستگاه تله‌زنگ ایستگاهی فرعی است که علاوه‌بر قطارهای عادی، قطارهای محلی همچون اندیمشک – درود نیز در این ایستگاه توقف دارند. از ایستگاه تله‌زنگ تا آبشار شوی حدود 14 کیلومتر مسافت است که باید آن را پیاده طی کنید. به همین دلیل رسیدن به آبشار حدود چهار تا پنج ساعت زمان می‌برد.

به این نکته نیز حتما توجه داشته باشید که چنانچه اهل طبیعت‌گردی حرفه‌ای و پیاده‌روی‌های طولانی هستید، مسیر ریلی را انتخاب کنید، چراکه دسترسی به آبشار دزفول از این مسیر سخت و طاقت‌فرسا و نیازمند عبور از رودخانه است. در انتهای مسیر و در نزدیکی آبشار نیز چند پرتگاه خطرناک قرار دارد که باید از آنها عبور کنید، البته جای نگرانی نیست، زیرا با آماده‌سازی مسیر و نصب کابل‌های محافط می‌توانید این مسیر را با کمترین خطر ممکن پشت سر بگذارید. پس ضمن برخورداری از آمادگی جسمانی، لازم است تجهیزات کوهنوردی و صخره‌نوردی مناسب نیز همراه خود داشته باشید.

مسیر جاده‌ای آبشار شوی

چنانچه مسیر دوم یعنی استفاده از خودروی شخصی را برای رسیدن به آبشار شوی دزفول انتخاب می‌کنید، باید خود را به شهر دزفول برسانید. از مرکز شهر دزفول تا پارکینگ خودروی آبشار شوی 102 کیلومتر مسافت است و تقریبا 2 ساعت و 45 دقیقه زمان نیاز دارید تا خود را به نزدیکی آبشار برسانید. قبل از هر چیز، از بلوار شهدای دزفول به سمت جاده شهیون حرکت کنید. پس از ورود به جاده شیهون در ادامه مسیر از مناطق بیشه‌بُزان و شهیون عبور خواهید کرد و به منطقه موسی‌لیلی می‌رسید. از موسی‌لیلی به بعد، جاده کمی پر پیچ و خم شده که در ادامه با عبور از مناطق اذانک و صالح‌آباد در ادامه مسیر به امامزاده پیرچل دزفول خواهید رسید؛ کمی جلوتر پارکینگ آبشار دزفول قرار دارد. از محل پارکینگ تا آبشار نیز قدری کوهپیمایی سبک پیش‌روی شماست.

سنگ‌نگاره‌های کول فرح

کول فرح که با اسامی کول‌ فره، کولفرح و کول فر نیز شناخته می‌شود، تنگه‌ای در نزدیکی ایذه است که ۶ نقش برجسته عیلامی را به نام سنگ‌نگاره‌ها یا نقوش برجسته کول فرح در دل خود جای می‌دهد. در محوطه اطراف این سنگ‌نگاره‌ها، نشانه‌هایی از بقایای زندگی تمدن‌های پیشین در گذشته‌های دور به چشم می‌خورد و آثاری مانند گورها، کانال‌های آب و بقایای ساختمانی و نقاط دیده‌بانی در آن مشاهده می‌شود.

سنگ‌نگاره‌های کول فرح در تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۳۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند. این سنگ‌نگاره‌ها مربوط به دوره عیلامیان هستند که برخی تا دوره ساسانیان نیز تداوم یافته‌اند. از سنگ‌نوشته‌های برجای مانده از تنگه کول فرح، می‌توان پی برد که این محل عبادتگاه نارسینا، یکی از خدایان تمدن عیلام بوده است.

دسترسی سنگ‌نگاره‌های کول فرح

برای دسترسی از ایذه، از طریق بلوار جهاد و پس از عبور از میدان جهاد، وارد جاده ایذه-دهدز شوید. پس از طی حدودا ۲.۵ کیلومتر به روستای کول فرح (روستای کولفرح) خواهید رسید. در قسمت انتهایی روستا، وارد فرعی دست راست شوید. پس از حدود دو کیلومتر، به سنگ‌نگاره‌های کول فرح می‌رسید. این سنگ‌نگاره‌ها با عنوان «مجموعه باستانی کولفرح» نیز شناخته می‌شود.

مراسم قربانی

موضوع اولین نقش برجسته از تنگه کول فرح، مراسم قربانی است. این سنگ‌نگاره در ارتفاع ۶ متری از دامنه کوه قرار دارد. پهنای صفحه آن در حدود ۱ متر و ۷۰ سانتی‌متر است. در این نقش برجسته، شاه هانی، یکی از حاکمان مستقل آیاپیر (هم‌زمان با شوتروک ناهونته، دومین پادشاه عیلام در سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد) در حال قربانی کردن نشان داده شده است. در این تصویرها شاه کلاه گردی بر سر دارد و دو نفر او را همراهی می‌کنند که یکی از آن‌ها شوترورو، وزیر شاه است. جلوی نقش شاه، سه نوازنده با دو ساز چنگ و یک دف در حرکت هستند. در زیر نقش برجسته نوازندگان، تصویر یک شکارچی و یک بز کوهی قرار دارد. در زیر کنده‌کاری شکارچی، سه کاهن ایستاده‌اند و دو گاو نر و یک بز کوهی را هدایت می‌کنند. سه قوچ قربانی بدون سر در محل است که قربانی شده‌اند. کتیبه‌ای ۲۴ سطری در این سنگ‌نگاره موجود است که با خط عیلامی نگارش شده و از افراد حاضر در سنگ‌نگاره نام برده است.

مراسم قربانی دوم

نقش برجسته دوم نیز صحنه مراسم قربانی را به نمایش می‌گذارد. در این نقش برجسته فردی در میانه صحنه وجود دارد که دستان خود را به حالت نیایش جلوی صورت خود گرفته است. لباس او برخلاف معمول عیلامی‌ها تا زانوی او می‌رسد. در جلوی صورت این شخص، صحنه قربانی با گاوی نر بر زمین حجاری شده است و چند قربانی دیگر روی زمین نیز دیده می‌شوند.

حمل مجسمه خدای عیلامی

سومین نقش برجسته در کول فرح، روی تخته‌سنگی بزرگ و چهارگوش حجاری شده است. ارتفاع این سنگ در حدود ۲ متر و ۸۰ سانتی‌متر است. در این سنگ‌نگاره مجسمه یکی از خدایان عیلام بر دوش چهار مرد عیلامی حمل می‌شود و افراد زیادی آن را دنبال می‌کنند. در این نقش برجسته، خدای مورد نظر با دستانی به کمر زده، روی تختی ایستاده است و لباسی بلند بر تن دارد. در پشت مجسمه ۶۷ نفر در چهار صف واقع شده‌اند که دو نفر اول از افراد دیگر مهم‌تر و قد بلندتر هستند. در قسمت غرب نقش برجسته، چهار صف دیگر وجود دارد که مردان بسیاری دنبال آن هستند. در قسمت شرق نقش برجسته، ۳۶ غزال و سه گاو بزرگ به‌سمت راست در حرکت‌اند. هفت مرد کوچک دیگر نیز در سنگ‌نگاره دیده می‌شوند که عریان هستند و به احتمال زیاد، اسیر جنگی بوده‌اند. در گوشه دیگر نیز ۹ نفر قرار دارند که به سوی شاه می‌روند.

هدیه دادن شاه عیلامی

این نقش برجسته را می‌توان یکی از زیباترین نقش برجسته‌های موجود در کول فرح دانست. این سنگ‌نگاره زیبا از اصالت خاصی برخوردار است و از لحاظ قدمت هم بسیار سابقه دارد. به‌علت قدمت بسیار این نقش برجسته، آن را مادر نقوش درگاه‌های کاخ صد ستون و پلکان آپادانا دانسته‌اند. در بالای این نقش برجسته، شاه با ردای بلند بر تخت نشسته است و جلوی او میز هدایا قرار دارد. پشت سر او سه نفر ایستاده‌اند. پایین تصویر افرادی در چهار ردیف دیده می‌شوند که یک دست خود را به جلو دراز کرده‌اند و دست دیگر را برابر صورت خود، به نشانه احترام گرفته‌اند. در طرفین این نقش، افرادی در حال اهدای هدیه هستند.

اجرای مراسم مذهبی

پنجمین سنگ‌نگاره کول فرح یک فرد عیلامی را در حال اجرای مراسم مذهبی نشان می‌دهد. این نقش از نظر طرز قرارگیری دست‌ها و فاصله پاها، همانند نقش شماره دو کول فرح است. جلوی فرد عیلامی یک آتشدان قرار دارد و در مقابل او، یک حیوان قربانی شده به‌شکل وارونه حجاری شده است. در این تصاویر شخص کاهن دیده نمی‌شود؛ چون در اثر گذشت زمان نقش او از بین رفته است.

حمل مجسمه خدای عیلامی

آخرین نقش برجسته از تنگه کول فرح مربوط به حمل مجسمه خدایان است و شباهت بسیاری به سنگ‌نگاره شماره سه در همین مکان دارد. در این سنگ‌نگاره، چهار نفر مجسمه یکی از خدایان را به دوش دارند. این چهار نفر کلاه بر سر دارند و در حال بلند کردن مجسمه هستند.