تالاب میقان (تالاب کویری میقان) از تالابهای مهم ایران است. این تالار در استان مرکزی و در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اراک و جنوب غربی داوودآباد قرار گرفته است. در سالهای با بارندگی مناسب، تالاب دارای آب قابل توجه است و در سالهای کم آبی عموماً سطح تالاب خشک شده و به حالت کویری در میآید. ارتفاع تالاب از سطح دریاهای آزاد ۱۷۰۰ متر است و سطح آب در آن نسبت به فصل سال از مانداب(عمق بسیار کم) تا حدود ۱٫۴۰ تغییر میکند. منابع تامین آب تالاب را بارشهای جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل میدهند.
وسعت تالاب حدود ۲۵٬۰۰۰ هکتار است که شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت کویری و دشتهای اطراف میشود. از نظر دیرینهشناسی قدمت آن به دوره پالئوسن باز میگردد که در آن دوره به دلیل حرکت صفحههای تکتونیکی اطراف شکل گرفته است. تالاب میقان دارای ویژگیهای بومشناسی خاصی است، از جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای میدهد که در میان آنها بعضی از گونههای نادر و حمایت شده دیده میشوند. به علت جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاههای دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره گاههای مهم گیاهان شور کشور به شمار میرود. علاوه بر پرندگان، گونههای پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند.
به علت شوری آب، لایههای نمکی در منطقه دیده میشود، علاوه بر این گنبدهای نمکی نیز در سطح زیرین منطقه وجود دارند که تحت تاثیر گسلهای منطقه باعث لرزه خیزی خفیف در منطقه میشوند. تالاب میقان دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور است که شرکت املاح معدنی ایران حق برداشت از معادن این تالاب را اخذ کرده است. تالاب از نظر گردشگری، یکی از مراکز مهم طبیعت گردی و پرنده نگری کشور محسوب میشود. روز ۱۵ آبان به دلیل تجمع درناها در تالاب میقان، روز درنا نامگذاری شده است.
در گذشته در وسط تالاب میغان، جزیره کوچکی با خرابههای قلعهای قدیمی وجود داشت. درباره تالاب میغان افسانههایی نقل شده است. گذشتگان قلعه مذکور را به نمرود و فرعون و اردشیرنسبت میدادند. یاقوت حموی درباره تالاب میگوید "ابن کلبی بر این گمان است که بلیاس حکیم این دریاچه را طلسم کرد که نمک آن در اختیار عموم باشد و اگر جلوگیری شود آبش کمکم خشکیده می شود. بعضی افراد سالخورده نقل کردهاند که در سال ۱۲۸۸ قمری آب دریاچه به واسطه خشکسالی فروکش کرد و راهی آجری تا جزیره وسط پدیدار شد که اهالی از آنجا رفت و آمد میکردند.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهةالقلوب خود در وصف منطقه فراهان، تالاب را اینگونه توصیف کرده است :"و در آن ولایت بحیرهای است که آن را مغول «چغان ناوور» خوانند و در آن حوالی شکارگاه خوبست. همچنین قزوینی در کتاب آثارالبلاد و اخبارالعباد درباره تالاب میقان آورده :"در آنجا، نمکزاری است عجیب و آن، دریاچهای است چهار فرسنگ در چهار فرسنگ. چون فصل پاییز شود آبهای آن ولایت را بدان دریاچه بندند و چون فصل بهار و تابستان شود و مردم را احتیاج به آب افتد، آب را بسته، برای زراعات برند."
گونه های جانوری
بیش از ۵۰ هزار قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی شامل ۱۳۶ گونه در منطقه شناسایی شدهاند که در فصلهای مختلف سال در تالاب ساکن میشوند. از انواع این پرندهها میتوان بهسرخمائی، آنقوت، غاز اشاره کرد. جمعیت درنای معمولی در این منطقه نسبت به سایر زیستگاههای درنا در کشور قابل توجه است، از این رو تالاب میقان یک زیستگاه مهم برای درنا در مرکز کشور محسوب میشود. از جمله علتهای افزایش گونههای جانوری و به خصوص پرندگان، وجود آرتمیا در تالاب است. آرتمیا در طول دوره تولید مثل در اثر شرایط افزایش غلظت املاح آب، تغییر درجه حرارت و تغییر میزان اکسیژن بر اثر شوک تا ۴۰ تخم در آب رها میسازد. در این حالت تخمها تا مرحله گاسترولا رشد میکنند. آرتمیا بهترین غذا برای پرندگان است و حدود ۲۰ روز عمر میکند.آرتمیای تالاب میقان از نوع بکرزا است که از جلبکهای تک سلولی تغذیه میکند و سالها از وجود آنها در تالاب میگذرد.