کهگیلویه و بویراحمد یا استان چهار فصل در میان کوه های سر به فلک کشیده زاگرس در جنوب غربی ایران که نمایشگاهی از تنوع آب و هوایی، کوه، رود، جنگل، دشت، چشمه، آبشار و گل های دیدنی است، قرار دارد. در کنار این زیبایی ها، اماکن بازمانده از دوران باستان و پس از اسلام نیز حکایت از تاریخ کهن این سرزمین دارد. همچنین این استان یکی از اصلی ترین مکانهای زیست عشایر ایران است که شیوه زندگی جذاب آنها و تعامل زیبایشان با طبیعت یکی از زیباترین و کمیاب ترین جلوه های گردشگری ایران را رقم زده است. مرتفع ترین عوارض زاگرس شامل رشته کوه دنا به طول 90 کیلومتر با بیش از 49 قله بالای 4000 متر ارتفاع، در این استان قرار دارد. بلندترین قله رشته کوههای زاگرس در رشته کوه دنا با نام قله قاش مستان با ارتفاع 4435 متر در این استان واقع شده است.
صنایع دستی
صنایع دستی عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد همانند دیگر عشایر ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و چون دامپروری و پرورش دام یکی از محورهای اصلی زندگی آنهاست، پشم و موی حاصل از طریق دامداری به مصرف تهیه و تولید صنایع دستی و دستبافت های متعددی می گردد. که عشایر این خطه می توانند علاوه بر مصرف شخصی، بخشی از آنها را به عنوان صنعت دستی به جامعه غیرعشایری عرضه کنند. برخی ازصنایع دستی استان کهگلیویه و بویراحمد عبارتند از:
گبه - گلیم - خورجین - جاجیم - قالی بافی - مشته بافی - مفرش بافی - گلیم بافی - جا قرآنی- نمکدان بافی - سبد بافی - گلیم بافی - جانماز بافی - سفالگری - سیاه چادر بافی – سفره بافی - گچمه - لباسهای محلی - رند بافی درحال حاضر مهمترین محصولی که دراستان بافته می شود گلیم است که معمولا به صورت دورو و در ابعاد متفاوت بافته می شود.اغلب دارها ازجنس فلزی و از نوع عمودی می باشند و مواد بافت نیز فرق دارد. رنگ ها و طرح ها همه به صورت اصیل و هندسی هستند وامروزه نوع برجسته آن نیز دراستان بافته می شود که از زیبایی خاص و منحصر به فردی برخوردار است.
سوغات و گیاهان دارویی
انواع محصولات کشاورزی مانند گردو، عسل، روغن محلی، لبنیات، سیب و انگور ،کشمش، انواع داروهای گیاهی و معطر، کشک و انواع فراورده های لبنی ارگانیک تهیه شده توسط عشایر، انواع خشکبار ارگانیک (آلوچه، قیصی و انواع میوه های خشک شده) از جمله سوغات این استان به شمار می آید.
گیاهان دارویی این استان شامل اسفرزه، اسپند، آنغوزه، آویشن دنایی، بابا آدم بابونه گاوی، باریچه، بلوط، بنفشه، پونه، ترشک، چای کوهی، حلپه، خاکشیر، زالزالک خونین، شیرین بیان، کاکوتی، گزنه، کنگر، ریواس، بیلهر، قارچ کوهی، تره کوهی، کارده، لیزک، مچه، برنجاس می باشد.
استان کهگیلویه و بویراحمد در میان استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، فارس، بوشهر و خوزستان قرار گرفته و به عنوان کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب کشور شناخته شده است. وجود دو نوع آب و هوای سردسیری و گرمسیری در کهگیلویه و بویراحمد بر زیبایی آن افزوده است. در زمانی که گل های بهاری در مناطق گرمسیری از جمله شهرستان های کهگیلویه، گچساران، باشت، چرام، بهمئی و لنده روییده اند در مناطق سردسیری بویراحمد و دنا برف کوه ها و دشت ها را سفیدپوش کرده و فاصله این دو آب و هوای متفاوت کمتر از یک ساعت مسافرت جاده ای است.
غذاهای سنتی استان کهکلویه و بویراحمد تلفیقی زیبا از دوستی انسانها با کوه و دشت و رودخانه ها است که در زندگی عشایری و روستایی مردمان این دیار تجلی یافته و برخوان نعمت مردم جا خوش کرده است. از محبوب ترین غذاهای محلی استان زیبای کهکلویه و بویر احمد می توان به ، گَونه (از ترکیب بلغور گندم، پیاز، ناردانه، ادویه و نمک)، شله ماشکی (خوراک ماش و برنج)، کله جوشک یا کلک سوز، آش کارده، تلی رَمَلک، شله لیزکی (از ترکیب شیر، گیاه لیزک یا همان بن سرخ و برنج)، تیِوِر، بَرکوشیری و تَلی ناردونه اشاره کرد.
کنجد گزو، نان برنجی، بادام سوخته و نخودی از سوغاتیهای شیرین و خوشمزه کهکلویه و بویراحمد و خاصه شهر سنندج، کماج و نوعی حلوای سوهانی نیز از شیرینی های محلی شهرستان بیجار و انواع تخمه بو داده آفتابگردان از سوغاتی های ویژه شهرستان سقز به شمار می آید که مسافران و میهمانان این استان برای سوغات، این محصولات را انتخاب می کنند.