کشور ﻋﺰﯾﺰﻣﺎن اﯾﺮان، ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ و ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻮﺷﻪ آن ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﻮﻫﺒﺎت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﻟﻬﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ اﺳﺘﺎن ﭘﻬﻨﺎور ﮐﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻬﻨﺎورﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ مساحتی نزدیک به 181/000 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ از ﺧﺎک اﯾﺮان را ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﻮع ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ، اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪه است. وﺟﻮد آﺛﺎر و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺗﻤﺪﻧﯽ ﻓﺮاوان از ﻫﺰاره ﻫﺎی 9 و 10 قبل از میلاد تا دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ، از اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن وﯾﺘﺮﯾﻨﯽ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ 4 اﺛﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺟﺎﯾﮕﺎه اول ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﺛﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد. در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ آب و ﻫﻮاﯾﯽ ﻓﻀﺎی دﯾﮕﺮی را در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن رﻗﻢ ﻣﯽ زﻧﺪ. وﺟﻮد ﮔﻮدﺗﺮﯾﻦ ﭼﺎﻟﻪ داﺧﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺘﺮ 100 ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﯾﺎ ﺗﺎ ﻗﻠﻪ ﻫﺎی ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﮐﺸﯿﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﻠﻪ ﻫﺰار ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 4500 متر ارﺗﻔﺎع دارد وﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻗﻠﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ آن ﮔﺮدﯾﺪه ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ ﺳﺎل را ﻫﻤﻮاره در ﭘﻬﻨﻪ اﺳـﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ. داﺷﺘﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﮐﻠﻮﺗﻬﺎ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﻨﺪم ﺑﺮﯾﺎن رود ﺷﻮر و غیره، زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﮐﻮﯾﺮ ﺟﻬﺎن را در ﺑﺨﺶ ﺷﺮﻗﯽ اﺳﺘﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آورده است. وﺟﻮد 12 قله بالای 4000 متر و 86 قله بالای 3000 ﻣﺘﺮ، ﺑﺎزار ﺳﺮ ﺗﺎ ﺳﺮی ﮐﺮﻣﺎن (ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎزار ﺳﺮﭘﻮﺷﯿﺪه ﺟﻬﺎن)، تمدن 6000 ساله هلیل رود، ﭘﺎرک ﻣﻠﯽ ﺧﺒﺮ و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﺣﯿﺎت وﺣﺶ در ﮐﻨﺎر وجود 5 فرودگاه فعال، ﺑﺰرﮔﺮاﻫﻬﺎ و ﺟﺎده ﻫﺎی دﺳﺘﺮﺳﯽ، ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺠﺎری و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اراده ﻣﺮدﻣﯽ و دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻣﯽ و ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻀﺎی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را در ﺑﯿﺶ از 30 ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﺳﺘﺎن ﮐﻪ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ، ﻣﻠﯽ و اﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ و در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﻫﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ، ﻣﯿﻬﻤﺎن ﻧﻮازی و ﮔﺮدﺷﮕﺮ ﭘﺬﯾﺮی اﯾﻦ اﺳﺘﺎن، زﺑﺎﻧﺰد ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر دﯾﺎر ﮐﺮﯾﻤﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد.
صنایع دستی
ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﮐﺮﻣﺎن آوازه ﺟﻬﺎﻧﯽ دارد و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﭘﺘﻪ دوزی، ﻓﺮش و ﻗﺎﻟﯽ ﮐﺮﻣﺎن، ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت دﺳﺘﺒﺎف ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﻣﻪ، ﺷﺎل ﺑﺎﻓﯽ. ﺳﻮﻏﺎت ﮐﺮﻣﺎن ﺷﺎﻣﻞ زﯾﺮه، ﭘﺴﺘﻪ، ﮔﺮدو، ﻋﻄﺮ و ﻋﺮﻗﯿﺎت ﺑﺎﻓﺖ و ﺑﺮدﺳـﯿﺮ، ﮔﺮدوی ﺑﺎﻓﺖ، ﮔﻼب ﺑﺮدﺳﯿﺮ، ﺧﺮﻣﺎ و ﻣﺮﮐﺒﺎت ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﻨﺎ، داروﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ، ﻗﺎووت ﯾﺎ قووتو و شیرینی های ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﻠﻤﭙﻪ، ﮐﻤﺎج ﺳﻬﻦ، ﺣﻠﻮا، ﺧﺮﻣﺎ، ﺣﺎﺟﯽ ﺑﺎدام و ﺣﺎج ﭘﺴﺘﻪ و ﺷﯿﺮینی ﻣﺴﻘﻄﯽ ﺳﯿﺮﺟﺎن .
سوغات و گیاهان دارویی
ﺷﻬﺮ ﮐﺮﻣﺎن ﺑﺎزار ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎزار ﮔﻨﺠﻌﻠﯽ ﺧﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻗﺪﯾﻢ اﻻﯾﺎم ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای ﻋﺮﺿﻪ ﺳﻮﻏﺎت و ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﮐﺮﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ ﮔﺬر از اﯾﻦ ﺑﺎزار ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﺷﻬﺮ ﮐﺮﻣﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﻏﺎﺗﯽ ﻫﺎی آن ﺗﻨﻮع ﺑﺴﯿﺎری دارد و ﺗﻤﺎم ﺳﻠﯿﻘﻪ ﻫﺎ را راﺿﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﮐﺮﻣﺎن ﻣﺲ، ﭘﺘﻪ دوزی، ﻗﺎﻟﯽ ﺑﺎﻓﯽ، ﻣﺸﺒﮏ ﭼﻮب، ﻋﺮﯾﺾ ﺑﺎﻓﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻟﯽ ﺑﺎﻓﯽ در ﮐﺎرﮔﺎه ﻫﺎ و ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎل ﺑﺎﻓﯽ، ﻋﺮﯾﺾ ﺑﺎﻓﯽ و ﭘﺘﻪ دوزی ﺑﺼﻮرت ﺧﺎﻧﮕﯽ و ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺠﺰ ﭘﺘﻪ دو ﻫﻨﺮ دﯾﮕﺮ از رونق افتاده است.
ﺗﻨﻮع آب و ﻫﻮاﯾﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص اﻗﻠﯿﻤﯽ در ﺧﻮر ﺗﻮﺟه است. در نتیجه این ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ، در نواﺣﯽ ﺷﻤﺎل، ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ، آب و ﻫﻮا ﺧﺸﮏ، در ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﮔﺮم و ﻣﺮﻃﻮب و درﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ و ﻣﺮﮐﺰ ﺳﺮد و ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ. وﺟﻮد ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎرک ﻣﻠﯽ ﺟﻨﻮب ﺷﺮق اﯾﺮان و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎرک ﻣﻠﯽ ﺟﻨﻮب اﯾﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺎرک ﻣﻠﯽ ﺧﺒﺮ در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎﻓﺖ ﺧﻮد ﮔﻮﯾﺎی ﻣﻨﺎﻃﻖ اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﺘﻔﺎوت در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن اﺳﺖ. ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﮐﺰی، ﻏﺮﺑﯽ، ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ و ﺗﺎﺣﺪی ﺷﺮﻗﯽ اﺳﺘﺎن از ﺑﺎرش ﺑﺮف و ﮐﻮﻻک زﯾﺎدی در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ.
آبگوشت بادمجان و کشک، آبگوشت زیره، آش گندم شیر، اوماچ آش، خورشت بز قورمه، خورش به آلو، زیره پلو، لپه پلو با زیره، مجور کدو