دیلمان تا سیاهکل

قلعه و برج گرماور

قلعه و برج گرماور نیز یکی دیگر از زیباترین نقاط تاریخی دیلمان است. این قلعه که بر فراز کوه بلند و در کنار روستای گرماور و در فاصله ۳ کیلومتری دهکده تاریخی مربو واقع است، با توجه به موقعیت سوق الجیشی کوه گرماور، مکان مناسبی برای دیدبانی و کنترل دشت‌های اطراف به شمار می‌رود. ‏از بنای اصلی قلعه فقط برج دیدبانی برجا مانده و در بخش غربی برج نشانه‌هایی از ساختمان‌ با آثار خشت قرمز رنگ مشاهده می‌شود. مصالح به کار رفته در قسمت پایین برج قطعات سنگ‌های صیقل داده شده با ملات گل و آهک است. در بخش فوقانی از خشت خام استفاده شده است. قدمت این قلعه را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند.

 حمام دیلمان

حمام دیلمان نیز یکی دیگر از آثار قدیمی و تاریخی باشکوه منطقه دیلمان است. این بنا که در بافت شهر واقع است، به حمام میر بلوک نیز شهرت دارد. بنای حمام به دستور میرزاعلی میربلوک از زیر لایه‌های خاک بیرون آورده شد و مورد تعمیر و بهره‌برداری قرار گرفت. به همین دلیل به حمام میر بلوک شهرت یافته است و به احتمال قوی جزو بناهای دوره ایلخانی است که در دوره‌های مختلف ضمن ساخت الحاقات، مورد بازسازی قرار گرفته است.حمام دیلمان دارای یک صحن مرکزی است که چهار صحن دیگر در چهار جهت اصلی محوطه مرکزی حمام را احاطه کرده‌اند. همچنین در چهار گوشه (کنج) چهار اتاق یا محوطه برای گرمخانه و سردخانه و سربینه ساخته شده است. سابقاً سه پله به طرف پایین حمام وجود داشت که افراد از آن طریق به داخل حمام می‌رفتند و یک حوض آب سرد برای شستشوی پا در جلو سربینه تعبیه شده بود که توسط افراد ساکن دیلمان قسمت سربینه درگاه ورودی تخریب شده است. تون حمام در پشت بنا ساخته شده و گرمخانه در بالای تون و خزینه حمام بین گرمخانه و سردخانه ساخته شده است.

در گذشته این حمام برای شستشو و استحمام ساکنین دیلمان و کاروانیان و مسافران مورد استفاده قرار می‌گرفت و با توجه به موقعیت کوهستانی و اقلیم سرد منطقه، جزو بناهایی به شمار می‌آید که با شرایط ویژه کوهستانی طراحی و ساخته شده است به عبارتی بیشترین توجه به مسأله آب و هوا و سرما و مقابله آن معطوف شده است و این بنا دارای ساختار ساده و بی‌پیرایه‌ای است که بیشترین سعی معمار آن به استحکام و عوامل کاربردی متوجه بوده است.

‏امامزاده تورار

امامزاده تورار (ع) بقعه‌ای که در حد و مرز زمین‌های شمال شرق کلیشم و روستای جلیسه و در یک دشت مرتفع نسبتاً فراخ و به ارتفاع ۲۲۰۰ متری نسبت به سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است، یکی دیگر از جلوه‌های زیبای دیلمان است. این بنا با توجه به ویژگی‌هایش یکی از بناهای مستحکم و شاخص استان گیلان به شمار می‌رود. این بنا تا حدود زیادی شبیه بناهای مرکز فلات ایران است، پلان بنا به صورت مربع و طول هر یک از ضلع‌های آن ۱۰ متر است. طاق هلالی و طاق نماهای زیادی در بیرون بنا به چشم می‌خورد، سقف این بنا به شکل گنبد مدور و دو پوشه و ارتفاع بنا از رأس گنبد تا کف ۸ متر است. مصالح به کار رفته در آن آجر، گچ و ملات ساروج است.

‏ آرامگاه بابا ولی ‏

در روستای بابا ولی دیلمان، بنایی چهارگوش قرار دارد که در ضلع‌های شمالی، شرقی و جنوبی آن، ایوان‌های ستون‌دار چوبینی وجود دارد. این بقعه، همانند بسیاری از آرامگاه‌های شمال ایران، نقاشی‌های مذهبی دارد و پوشش بام آن از سفال است. بنا درِ زیبایی از آثار قرن یازدهم داشته که در سال ۱۳۴۸ هـ .ق ربوده شده است. از آثار ارزشمند این بقعه، صندوق چوبی آن است که بر پایه چوبینی به ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر قرار گرفته است. بر روی قاب‌های این صندوق، دو گونه کنده‌‌کاری به شیوه گره و طرح‌های گل و بوته انجام گرفته است. بالای دو بیت کنده شده بر بدنه شمالی صندوق، تاریخ ۹۹۹هـ.ق خوانده می‌شود. در ایوان بقعه، سنگ قبرهایی کار گذاشته شده که کنده‌کاری‌های زیبایی دارند.

 قلعه کوتی
کوتی در زبان دیلمی به معنی تپه است. از انجا که اکثر روستاهای ناحیه دیلمان و سیاهکل به شکل قلعه و روی تپه ساخته شده اند،این منطقه به این نام شناخته می شود.از تعدادی ازین قلعه ها که هنوز برپا مانده کافرکول در نزدیکی روستای سیاسر، قلعه کوتی میکال در نزدیکی روستای میکال و کافر قلعه در روستای عین شیخ دیلمان را می توان نام برد.

کاروانسرای  تی تی 
این کاروانسرا که با سنگ های رودخانه ای و آجر و با ملاط گچ و ساروج ساخته شده است، در ۱۵ کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان ساخته شده و بعنوان اقامتگاهی برای کاروان هایی بوده که از سیاهکل و دیلمان به طالقان می رفته اند. تی تی در زبان دیلمی به معنی شکوفه است و بانی این ساختمان تی تی خانم، از زنان منسوب به خاندان صفوی بوده است. 

کوه درفک
در غرب دیلمان واقع است و از نظر غارنوردی و کوهنوردی دارای خصوصیت های منحصر بفردی است. دو غار معروف در کوه درفک قرار دارد که یکی از آنها به قندیل های یخی و دیگری به اشکالی که شبیه انسان ها و حیوانات سنگ شده هستند شهرت دارند.