قلعه الموت یکی از معروفترین قلعههای تاریخی ایران است. اگر تعجب میکنید، بله، همان قلعه معروف در فیلم شاهزاده ایرانی را میگوییم. گرچه چیز زیادی از این قلعه فوقالعاده باقی نمانده است اما بدون شک چیزهای زیادی برای یادگیری و شگفت زده کردن در مورد آن وجود دارد که ما در اینجا به آنها خواهیم پرداخت. بقایای قلعه الموت در شمال غربی قزوین در روستایی به نام گازرخان یافت میشود و در حال حاضر همین بخشهای باقی مانده به یکی از جاذبههای دیدنی ایران و الموت تبدیل شده است. این قلعه را مردم محلی آن منطقه قلعه حسن صباح نیز مینامند. حسن صباح مؤسس فرقه اسماعیلیه بود.
به دلایل بسیاری باید از قلعهای چون الموت دیدن کرد. یکی از این دلایل به جایگاه مهم آن در تاریخ الموت مربوط میشود و اینکه امروز یکی از مهمترین جاذبههای استان قزوین است. این قلعه همچنین یکی از برجستهترین قلعههای تاریخی کشورمان است. گذشته از شهرت جهانی آن ، تاریخ نشان میدهد که نقش مهمی در تاریخ اسماعیلیان داشته است. دلیل مهم دیگر مربوط به طبیعت جذاب اطراف قلعه است که طراوت و آرامش آن هرساله هزاران نفر را فرا میخواند.
دریاچه اوان
اُوان دریاچه ای است با مساحت 70 هزار متر مربع که در ارتفاع 1815 متری از سطح دریا و در میان چهار روستای اوان، وربن، زوار دشت و زرآباد واقع شده است. عمق دریاچه اوان طبق آخرین برآورد برابر با 6.8 متر اندازه گیری شده است. هیچ رودی به دریاچه اوان نمی ریزد و آب آن از چشمه های جوشانی که از کف دریاچه به بالا می آید تامین می شود و از سرریز آب دریاچه، مزارع کشاورزی اطراف تغذیه می گردد.
به علت ارتفاع بالای دریاچه اوان و قرار گرفتن در دامنه کوه خشچال، آب و هوای دریاچه در زمستان و پائیز بسیار سرد و پناهگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر مانند قو، غاز و مرغابی است که در زمستان، سطح دریاچه یخ می بندد و می توان در آن اسکیت سواری کرد. در فصل تابستان، آب دریاچه برای شنا مناسب است و علاوه بر آن قایق های پدالی در فصول معتدل و گرم، پذیرای گردشگران خواهد بود .
در اطراف دریاچه اوان، گونههای درختی مانند بید، چنار، تبریزی، سیب، آلبالو، گیلاس، سنجد، فندق و گردو و انواع گیاهان علفی مانند گون، كنگر، شیرین بیان و گونههای مختلف دیگر از خانواده گرامینه و لگومینیوزه روییده می شود.
قلعه حسن صباح
قلعه ۲۰ هزار متر مربعی الموت در استان قزوین، در واقع بخشهایی باقی مانده از یک سازه بسیار باشکوه و مهم است که در گذشته مقر حسن صباح( بنیانگذار دولت اسماعیلیان) بوده است. این قلعه به این نام نیز مشهور است. حسن صباح کسی بود که با سلجوقیان و سیاستهای آنان مخالفت کرد و با آنان مبارزه کرد. این قلعه به دلیل فعالیتهای نظامی-امنیتی این شخص شهرت زیادی به دست آورد.
قلعه الموت در استان قزوین، منطقه الموت، شمال شرقی روستای گازرخان، بر فراز تپهای بسیار مرتفع قرار دارد. بازدید کنندگان برای بازدید از این مکان باید بیش از یک ساعت در جادهای پر پیچ و خم رانندگی کنید و حدود ۴۰۰ پله را طی کنند. این قلعه از ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
تاریخچه دژ الموت
حسن صباح در قرن پنجم هجری قمری رهبر فرقهای در اسلام بود که اسماعیلیه نام داشت. او جمعیت محلی الموت را تغییر داد و گروه حشاشین را تأسیس کرد. صباح به دنبال مکانی بود تا آن را مرکز فعالیتهای نظامی خود برای تبلیغ و ترویج عقاید اسماعیلیه قرار دهد. تسلط او بر قلعه بدون خونریزی قابل توجه بود. صباح و پیروانش مجموعهای از قلعههای شگفتانگیز را در الموت ساختند و با موفقیت در برابر بسیاری از حملات بیگانگان مقاومت کردند.
قلعه الموت در زمان حمله مغولها توسط هولاکو خان حاکم مغول تسخیر و سوزانده شد، به طوری که امروزه بخشهای زیادی از قلعه باقی نمانده است. متأسفانه تمام کتابهای کمیاب کتابخانه بزرگ الموت در اثر این حمله در آتش سوخت. این کتابخانه منبع غنی کتاب در مورد ادبیات، نجوم، ریاضیات، فلسفه و حتی کیمیا بود.
حسن صباح (خدای الموت)
قلعه الموت در تاریخ سرزمینمان ایران نقش بسیار مهم و عمیقی داشته و سالها از قلعه های مهم اسماعیلیان و مرکز فرمانروایی آنان بوده است. این قلعه در شمال روستای گازرخان و در سال ۲۲۶ هجری قمری توسط حسن بن زید علوی ساخته شده و در شب چهارشنبه ششم رجب ۴۸۳ هجری قمری به تصرف حسن صباح درآمد. حسن صباح که به خدای الموت معروف است بنیانگذار دولت اسماعیلیان الموت در فلات ایران و داعی بزرگ مذهب اسماعیلیه نزاری بود. حسن صباح به نقاط مختلفی از جمله گرگان، ساری، دماوند رفت و مردم را به آیین اسماعیلیه دعوت کرد و در آخر الموت را برای پناهگاه اسماعیلیان در مقابل سلجوقیان انتخاب کرد. حسن صباح دژهای مختلفی را به تصرف خود درآورد و این کار را به دلیل موقعیت استراتژیک و خاص دژها برای دفاع در مقابل سلاجقه و همچنین سهولت کار برای ترویج اسماعیلیه به انجام رساند. شاه دژ، قهستان، لمسر از جمله قلعه هایی بود که حسن صباح به تصرف خود درآورد. حسن صباح از تأثیرپذیری و تابعیت سلجوقیان، در امر حکومت از خلافت بنی عباس و سیاست اقطاع و طبقهبندی زمینها ناراضی بود و با تمام نیرو به مقابله با آنها برخاست. وی درگیریهایی با ملکشاه، برکیارق، سنجر و محمد تپر داشت. حسن صباح در حالی از دنیا رفت که سرمشق دیگر نزاریان بود و به علوم مختلف از جمله فلسفه، هندسه، نجوم و سیاست آگاهی داشت.