قلعه پرتغالی‌های چابهار، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان است. این قلعه که در روستای تیس واقع شده است، در قرن شانزدهم میلادی توسط پرتغالی‌ها ساخته شد تا بر دریای عمان مسلط شوند و از راه‌های تجاری خود محافظت کنند.

برای رزرو تور چابهار و سفری خاطره‌انگیز همین حالا با ماهبان تور تماس بگیرید! 02188200205

 قلعه پرتغالی‌ ها کجاست؟

قلعه پرتغالی‌ ها معروف به قلعه تیس متعلق به دوران اسلامی است که در ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار، در روستای تیس قرار دارد. این دژ به ابعاد ۲۶×۵۴ متر ساخته شده‌ است و پهنای ساختمان بر پهنهٔ دماغه‌ ای که پانصد متر از آبخور دریا فاصله دارد در بخش انتهای دماغه واقع است. در بخش شمال شرقی درب ورودی اصلی قرار دارد و دارای چهار گوشواره خلفی که در پشت دیوارهای هشتی واقع شده‌اند. هر کدام از آنها خود یک اتاقی است که با پی‌ های قطور ساخته شده‌ اند. این قلعه دارای ایوانی است که با دو پله با حدود یک متر ارتفاع از سطح حیاط دژ بلندتر است.

تاریخچه قلعه پرتغالی‌های چابهار

پرتغالی‌ها در قرن شانزدهم میلادی با هدف تسلط بر راه‌های تجاری دریایی به سواحل ایران آمدند و قلعه‌هایی را در نقاط مختلف سواحل مکران ساختند. قلعه تیس یکی از مهم‌ترین این قلعه‌ها بود که به دلیل موقعیت استراتژیک آن، مورد توجه پرتغالی‌ها قرار گرفت. این قلعه تا زمان اخراج پرتغالی‌ها از ایران، به عنوان پایگاه نظامی و تجاری آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در گوش شمال شرقی آثار اتاق‌ هایی وجود دارد که اکنون خراب شده‌اند؛ و هر کدام دارای یک اتاق بزرگ‌ تر مشرف به ایوان اختصاصی هستند. شیوهٔ ساخت بنا (اتاق‌ ها و ایوان ها) شبیه به کاروانسرای شاه‌ عباسی بیستون است که در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده‌ است. در سه طرف حیاط حجره‌ ها و اتاق‌ هایی حجره‌ ها و اتاق‌ های گوش شمالی وجود دارند. در سوی ساحل دریای عمان آثار دو برج بزرگ در طرفین دیده می‌ شود.

برج سوی راست که در جنوب قرار دارد به صورت یک اتاق با یک ایوان و یک شاه نشین است که بر روی هرمی مکعب مستطیل شکل پی سازی شده و یک برج با منار بر روی آن قرار گرفته و یک منار به ارتفاع ۵/۶ متر باقی مانده‌ است. مصالح بکار رفته در ساخت دژ، آجر، سنگ و گچ می‌ باشند و آثار و تزئینات از آجر و سنگ در اطراف گلدسته‌ های باقی مانده‌ اند، این مناره برای دیدبانی به کار می‌ رفته‌ است؛ و چون بر همه خلیج دهانه تیس اشراف لازم را دارد و در ضمن از فاصله زیادی در دریا دیده می‌ شود.

سبک ساخت و نوع مصالح بکار رفته مناره و گوشواره به سبک سلجوقی می‌ باشد؛ و تعمیرات بعدی که در اتاق‌ ها و ایوان‌ ها انجام شده بیشتر سبک صفوی و سبک دوران قاجار است. در گوشه‌ های حیاط دژ آثاری از آب انبارها به چشم می‌ خورد که از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‌ اند. در بیرون دیوار بلند دژ آثار چاهی وجود دارد که در سنگ صخره کنده شده و لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده‌ است. در بخش سقف دژ چوب هایی بکار رفته‌ است که احتمالاً از مناطق دیگر به اینجا آورده شده‌ اند. تزئینات دور منار آجر چینی شبیه سبک تزئینات منارهای دوره سلجوقی می‌ باشند اگر چه از بین رفته‌ اند ولی نقش‌ هایی به خط عربی و خط کوفی از اثر برجستگی‌ ها و گودی‌ ها مشخص می‌ شود. اندازه اتاق‌ ها معمولاً ۴×۳ متر یا کمتر است که دور یا چهار سوی یک پهنه پهناور واقع شده‌ اند.

ویژگی‌های معماری قلعه

قلعه پرتغالی‌های چابهار، معماری نظامی و دفاعی دارد. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این قلعه، سنگ، آجر و ساروج است. برج‌های دیده‌بانی، دیوارهای بلند و خندق اطراف قلعه، از جمله ویژگی‌های دفاعی این سازه هستند. همچنین، آثار تزئینی به جا مانده از دوره سلجوقی، بر جذابیت معماری این قلعه افزوده است.