روستای ماخونیک یکی از ۷ روستای شگفت انگیز جهان است که به سرزمین لی لی پوت های ایران (آدم کوتوله ها) شهرت دارد. روستای ماخونيک در منطقه ای كوهستانی و در دامنه جنوبی كوهی بنام ماخونيک واقع قرار دارد. روستای ماخونیک مركزيت منطقه ای را داراست كه متشكل از 12 روستا است كه ماخونيک بزرگترين آنهاست و اهالی روستای ديگر اصل و نسب خود را از ماخونيک می دانند. ويژگی جالب اين روستا قوام و دوام سنت ها و آداب و رسوم مردم آن است كه با گذشت زمان دستخوش كمترين تغيير و تحول نشده است. در روستای ماخونیک کشیدن سیگار،دیدن تلویزیون، نوشیدن چای، شکار کردن و اصلا گوشت هم نمی‌ خوردند بنا به سنت و رسوم محلی ممنوع است چون این کارها را گناه می دانستند. روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتاً افغانی می‌ باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده‌ اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده‌ اند. مردم منطقه ماخونیک از اهل تسنن و با زبا ن فارسی و با لهجه خاص محلی تکلم می‌ کنند. جاذبه این روستا آن است که اهالی آن کوتاه قد بوده و به زحمت قدشان از یک متر و 40 سانتی‌متر تجاوز می‌ کند. البته این موضوع برای دوران گذشته است و اکنون قدهای اهالی این روستا متعادل شده است. یکی از عمده نشانه های فرهنگی روستای ماخونيک مسكن است كه در نوع خود جالب و قابل توجه است چرا كه بافت مسكونی روستا در دامنهٔ تپه و خانه ها به طور فشرده به هم و در گودی زمين ساخته شده اند، كف خانه حدود يک متر از سطح زمين پايين تر است و دارای يک درب كوتاه از تنه درختان است بايد برای رفتن به داخل خانه دولا شده و به زحمت خود را داخل خانه كرد واغلب يک دو پله درگاهی را به كف خانه متصل می كنند. شغل اصلی مردم روستای ماخولیک دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند. علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند و تعدادی دیگر نیز به قالیبافی مشغولند. عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه‌ فرنگی، پیاز و زعفران نیز می پردازند.

لنل چارلز ادوار دبیت در دوره ناصرالدین شاه در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته‌ است. درخت عناب، نمادی برای روستای ماخونیک شده است. اگر در فصل سرد سال به ماخونیک سفر کنید و میهمان اهالی این روستا شوید می‌‌ توانید مخلوط شلغم و شیر را بخورید و یا از خوردن مخلوط کوبیده شده شلغم و چغندر لذت ببرید.