از جمله یادمان ­های مذهبی بجای مانده از قوم کلیمی در همدان بقعه آرامگاه استر و مردخای می باشد، این مکان همه ساله پذیرای زائرین کلیمی و بازدید کنندگان زیادی از نقاط مختلف ایران و جهان است و زائرین کلیمی در ایامی ویژه مراسم مذهبی خویش را در این مکان اجرا می کنند. این مراسم که به جشن پوریم شهرت دارد در اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه (15-13 آدار ـ گاهشمار کلیمیان) در بزرگداشت سالروز نجات کلیمیان از قتل عام، توسط استر ـ ملکه خشایار شاه (445-486 ق.م) ـ و عموی وی مردخای با دعا و نیایش وگرفتن روزه و مراسم افطار و خواندن طومار مگیلا آغاز و طی روزهای (14و15آدار) با دادن هدایا و دید و بازدید و بزم و شادمانی ادامه میابد. بنا بر روایات مشهور تاریخی، « هدسه» دختری کلیمی بوده که پس از آنکه از جانب خشایارشاه (سومین پادشاه هخامنشی) بعنوان ملکه دربار انتخاب شد به جهت زیبایی اش استر(ستاره) نام گرفت و مردخای پسر یائیر و از نژاد بنیامین، عموی استر و نگهبان دربار هخامنشی در شوش بوده و تربیت استر را برعهده داشته است و او بود که هدسه را به دربار آورد. هامان وزیر خشایارشاه، نقشه قتل عام کلیمیان ایران را در سر داشت و مردخای که از این توطئه آگاهی یافته بود شاه را آگاه ساخت و به جهت موقعیتی که استر و مردخای در دربار داشتند سبب نجات قوم کلیمی در ایران شدند و بعدها به پاس این خدمت آرامگاه این دو تن به یکی از زیارتگاه­های مهم کلیمیان ایران تبدیل گردید .

این بنای چهارگوش آجری با گنبدی برفراز آن، یادگاریست از قرن هفتم هجری قمری که به دستور ارغون شاه مغول بر پایه های بنایی قدیمی­تر بنا نهاده شد، ورودی این آرامگاه، در کوتاه سنگی ای است که توسط کلون باز و بسته می شود و به جهت ارتفاع اندک این در، باید خمیده وارد آرامگاه شد. در ابتدای ورود اتاقی است درجهت شمالی ـ جنوبی که حدود 7 متر طول و قریب  3متر عرض دارد، از وسط اتاق یک ورودی به حرم تعبیه شده است، فضای حرم مربع شکل و به ابعاد 5/3 متر می باشد. دو صندوق چوبی منبت کاری شده با نقوش بسیار بدیع و زیبا در این قسمت دیده میشود که بر روی یکی نوشته ای بدین مضمون حکاکی شده است: «عمل عنایت الله ابن حضرت قلی تویسرکانی». این صندوقها درکنار یکدیگر قرارگرفته اند و قبرهای استر و مردخای در زیر این صندوقها می باشد،گنبدی آجری بر فراز حرم جای گرفته است و دیوارهای داخلی بنا را کتیبه­های کوچک و بزرگ سنگی و گچبری ­هایی به خط عبری و آرامی در برگرفته است. درباره پیشینه سکونت کلیمیان در مناطق غربی ایران، در تورات چنین آمده است: « و پادشاه آشور، اسرائیل را به آشور کوچانیده ایشان را در حلح و خابور نهر جوزان و در شهرهای مادیان برده و سکونت داد».

کوروش کبیر(559-530 ق.م) پس از لشگر کشی به بابل، کلیمیانی را که نبوکد نصر- پادشاه بابل از فلسطین به اسارت و بردگی گرفته و به بابل برده بود آزاد کرد، برطبق استوانه مشهور کوروش فرمان بازگشت ایشان در سال 537 ق.م به بیت المقدس صادر شد، پس از این فرمان به نظر میرسد تعدادی از این قوم در پی بازگشت شاه ایرانی به ایران آمده و در شهرهای شوش، اصفهان، همدان و... ساکن شدند.

جهت دیدن آرامگاه استر و درخای میتوانید با زدن روی لینک زیر، با تور همدان همراه شوید:
www.mahbantour.com/tour/everyday-hamedan-tour