مدرسه غیاثیه خرگرد

مدرسه غیاثیه خرگرد در مجاورت روستای خرگرد و به فاصله 5 کیلومتری خواف بر سر راه مسیر تایباد واقع است. درباره وجه تسمیه خرگرد روایات مختلفی ذکر شده از جمله خرگرد ترکیب یافته دو جزء "خر " و "گرد" است که خر به معنی "بزرگ" و گرد به معنی "شهر" آمده است، یعنی شهر بزرگ و چون همیشه مرکز علم و دانش در منطقه بوده آن را از نظر معنوی بزرگتر می دانسته اند. برخی نیز خرگرد را مخفف "خردگرد" یعنی محل گرد آمدن خرمندان می دانند که به هر حال با مرکزیت علمی آن در شرق خراسان تطبیق می نماید. این مدرسه تاریخی از جمله ابنیه چهار ایوانی و آجری است که در زمان شاهرخ تیموری به سعی پیر احمد خوافی توسط دو برادر معمار به نام های قوام الدین و غیاث الدین شیرازی به سال 848 هـ .ق ساخته شده است. بنا در دو طبقه و با 32 غرفه و حجره، هشت تالار مربع در گوشه ها و دو تالار بزرگ در طرفین هشتی ورودی به عنوان مسجد و مدرسه ساخته شده است. نمای درونی و نمای بیرونی جلو بنا آراسته به کاشیکاری رنگارنگ معرق بسیار زیبا و کتیبه می باشد و داخل ایوانها و رویه تمامی دیوارها در بیرون با تلفیق کاشی و آجر زینت یافته است. این بنا نماینده ی کامل معماری دوره تیموریان است که به سبک آذری ساخته شده است. مدرسه غیاثیه در دوران شکوهش از بهترین دانشگاه های اسلامی بوده است. روستای خرگرد روستایی است در نزدیکی مرز افغانستان که شواهد و تواریخ از رونق آن در گذشته حکایت می کنند. اینکه "خواجه نظام الملک" وزیر "ملکشاه سلجوقی" اینجا مدرسه نظامیه ساخت نشان می دهد که خرگرد به روزگار سلجوقیان نیز شهری در خور توجه بوده است. وقوع خرگرد بر سر راه هرات عامل رونق آن بود. بنابر کتیبه ایوان جنوب غربی ساختمان مدرسه را معمار بزرگ استاد قوام الدین شیرازی سازنده مساجد گوهر شاد در مشهد و هرات آغاز کرد و استاد غیاث الدین شیرازی به پایان رساند. این بنا را باید پیش از هر چیزی انقلابی در تزئینات شمرد. معمار در این سازه، رویای معماری گذشته را که پوشاندن جامه آسمانی بر جسم زمینی بنا بود، محقق ساخت. او سر تاسر بنارا با کاشی پوشانده و فضا را آکنده از گل و ریحان کرد. مدرسه صحنی دارد با قاعده هشت و نیم هشت، ارتفاع دوطبقه و چهار نمای تقریبا یکسان ضرب آهنگ نسبتا یکنواخت حاصل ازحجره ها و ایوانچه های مشابه را ایوان بزرگ و عمیق مرتفعی در میان هر نا می کشاند و آن راهم تنوع و استحکامک می بخشد این چهار ایوان که از لبه نما بیرون زده و رخام صحن را شکسته اند دو محور تقارن طرح را تعریف می کنند. نمای دو طبقه را بهم می پیوندند و بر استحکام هندسه طرح می افزایند ایوان شمال شرقی مدخل صحن است در پشت ایوان جنوب غربی بادگیری است، اما در پشت ایوان های دوطرفه فضایی نیست، سنگ با چنین ترکیبی محل عرضه تزئینات واقع شده که بی اغراق باید آن را گنجینه بی نظیر از تزئینات معماری دوره اسلامی برشمرد. این مدرسه در میان مدارس ایران در دقت و تنوع در کار و پلان، کامل ترین نمونه است همانگونه که از پلان مشخص است این مدرسه به سبک چهار ایوان است. در گوشه های صحن مرکزی، اطاق های گنبد دار وسیعی است که جهت تدریس مدرسان درست شده است. دور صحن، حجره های غرفه داری در دوطبقه است ورودی سر در آن به محوطه گنبد دار باز می شود و در طرفین آن، دو اطاق گنبد دار دیگر است که به دو مناره مدور در گوشه بنای مرتفع مدرسه که با سر در بلند آن هماهنگی دارد متصل می شود. این مدرسه از لحاظ نوع کاربندی ها و مقرنس کاری یک اثر فوق العاده است. مدرسه غیاثیه در دوران عظمتش از مهم ترین دانشگاه های جهان اسلام بوده است که اهمیت و جایگاه منطقه را در گذشته نشان می دهد.

از نقطه نظر کاربران درباره مدرسه غیاثیه خرگرد

نام شما